Fot. 123RF/Picsel
Staropolskie obyczaje święcenia pokarmów znacznie różniły się od współczesnych.
Przede wszystkim zwyczaj obchodzony był w domach i dworkach szlacheckich, gdzie ksiądz lub biskup dokonywał symbolicznego gestu pokropienia wodą zgromadzonych pokarmów.
Ich ilość mogłaby dziś zadziwić niejednego, ale należy zwrócić uwagę na fakt, że dawniej domostwa zamieszkiwane były przez liczne rodziny oraz służbę, sieroty, podróżnych. Wszystko to powodowało, że na święconym stole znajdowały się nie tylko tradycyjne kiełbasy czy chrzan, ale nawet całe prosię z jajkiem wetkniętym w pysk.
Dziś zwyczaje uległy zmianie, przede wszystkim święcone nie jest już tak obfite, koszyki wyglądają na skromniejsze, a cały obrzęd został przeniesiony do kościoła lub w jego otoczenie. Co zatem należy włożyć do koszyka, by nie odbiec zbytnio od naszej polskiej tradycji? Jaka jest symbolika święconego pokarmu?
Jajka - symbolizują życie i są najważniejszym elementem święconki. Nie trzeba wkładać do koszyczka wszystkich przygotowanych jaj na święta, ale tyle, by starczyło dla wszystkich domowników, z którymi będziemy się nimi dzielili przed posiłkiem.
Ser - oznacza przyjaźć i symbolizuje porozumienie między człowiekiem a przyrodą, gwarantuje też zdrowie.
Chleb - gwarantuje pomyślność oraz dobrobyt. Jest to pdstawowy pokarm, który dla chrześcijan jest symbolem, przedstawiającym ciało Chrystusa.
Szynka - symbolizuje zdrowie, płodność i dostatek.
Kawałek kiełbasy - tak samo jak szynka i inne wędliny, jest metaforą zdrowia, płodności i dostatku
Sól - chroni przed zepsuciem i ma właściwości oczyszczające, symbolizuje sedno życia i prawdy. „Solą ziemi" Jezus określał swoich uczniów.
Pieprz - włożony do święconki nawiązuje do gorzkich ziół, które dawniej Żydzi dodawali do charosetu (sosu). Robiono to na pamiątkę niewolniczej pracy w Egipcie.
Ciasto - symbolizuje umiejętności i doskonałość. Najczęściej jest to babka lub mazurek, czyli wypieki kojarzone z Wielkanocą. Zdarza się, że w koszyczku pojawia się także pascha.
Chrzan - jego korzeń symbolizuje siłę fizyczną i krzepę, wzmacnia właściwości pozostałych potraw w święconce.
Bukszpan - jest symbolem nadziei wiernych na zmartchwychwstanie i wieczność.
Baranek - jest symbolem zwycięstwa życia nad śmiercią, ma także zapewnić bezpieczeństwo domowników.
Wielkanocne przesądy
Ludowe wierzenia ukazują różne przesądy dotyczące święconki. Utrzymuje się (zwłaszcza na wsi i w kręgu starszych osób), że wracając z kościoła z pokarmami należy obejść dom trzy razy, zgodnie z ruchem wskazówek zegara - ma to odgonić złe duchy, zapewnić mieszkańcom dobrobyt, pozbyć się szczurów, myszy i innych szkodników. Stodołę natomiast okrążało się z chlebem w ręku, aby cały rok była pełna. Nadzwyczajna moc święconego pokarmu w żadnym wypadku nie mogła się zmarnować, dlatego dbano także o skorupki pozostałe z jajek. Nie wyrzucono ich w przypadkowe miejsce, ale do ogrodu - miało to odstraszać ptaki wydziobujące ziarna zasianych warzyw.
Zobacz, jak łatwo możesz zarabiać ze Smakerem. Kliknij!
