Wielu Polaków, którzy przeżyli czasy PRL-u, wspomina je z sentymentem. Pamiętają te chwile, w których stali w długich kolejkach do sklepów spożywczych z odpowiednią kartką w ręce. Ich rodzice tworzyli zapasy i próbowali gotować dania z podstawowych produktów, by niczego w domach nie zabrakło.
Lata 1952-1989 były też specyficzne dla przedsiębiorstw, które dostosowały się do planów przedstawionych przez ówczesne władze. Pierwszeństwo w gospodarce miał przemysł, a handel, usługi czy rolnictwo pełniły funkcję pomocniczą. Kilku markom, które posiadały swoje zakłady i fabryki, udało się jednak przetrwać trudne czasy. Oto firmy spożywcze, które przetrwały PRL.
![Smaker](https://assetssmaker.iplsc.com/images/logo-advert.png?v1)
Firmy spożywcze, które przetrwały PRL
Wedel
Wedel to rodzinna firma prowadzona przez lata przez trzy pokolenia. Karol Wedel założył ją już w 1851 roku - otworzył wówczas w Warszawie cukiernię wraz z przyzakładową manufakturą czekolady. W 1872 roku przekazał ją swojemu synowi Emilowi, który na każdej tabliczce czekolady pozostawiał słynny do dziś podpis „E.Wedel". W 1923 roku firmę przejął wnuk Karola, czyli Jan Wedel. Podczas prowadzenia biznesu zmienił on nazwę przedsiębiorstwa i znak firmowy (na znanych dziś chłopca i zebrę). W fabryce zatrudnił też kobiety, co doprowadziło do znacznego wzrostu produkcji.
Po zakończeniu drugiej wojny światowej Jan Wedel pełnił funkcję doradcy w firmie, ale wkrótce został z niej całkowicie odsunięty. Otrzymał wręcz zakaz wstępu na teren fabryki. W 1949 roku nazwa przedsiębiorstwa zmieniła się na: Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 lipca d. E.Wedel. Funkcjonowało również pod nią w czasach PRL-u, gdy zarządzali nim socjaliści. Jan Wedel zmarł w 1960 roku, a dopiero w 1989 roku nastąpiły zmiany ustrojowe i rozpoczęto prywatyzację polskich przedsiębiorstw. Od 2010 roku firma Wedel stała się częścią japońskiej Grupy LOTTE.
Fotografia po lewej wskazuje pracownicę zakładu ozdabiającą wedlowskie torciki. Po prawej - zdjęcie z 1956 roku, na którym widać pracownicę przy pojemniku z masą czekoladową:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/de4a86064f6d790d1be48c4fe80b3026-article_content.png)
Poniżej Zakłady Przemysłu Cukierniczego 22 Lipca Przedsiębiorstwo Państwowe w Warszawie w 1956 roku. Widoczna „Czekolada Stołeczna":
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/9f4664c915f95cd306be60a0cba78d93-article_content.png)
Na zdjęciach pracownice ozdabiają wyroby czekoladowe:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/dd1604489e5ac00b62bba5b62543826f-article_content.png)
Pracownicy zakładów czekolady:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/4997737c260e11b1c2b268e82d67397c-article_content.jpg)
Wawel
Kolejną marką spożywczą, która przetrwała PRL, jest Wawel z siedzibą w Krakowie. Podobnie jak Wedel, firma zajmowała się produkcją wyrobów cukierniczych i została założona w 1898 roku przez Adama Piaseckiego. To również jedna z pierwszych fabryk czekolady w Polsce. Po II wojnie światowej znacjonalizowano zakład. W 1951 roku połączono trzy krakowskie przedsiębiorstwa, tj. Fabrykę Wawel, Fabrykę Wyrobów Czekoladowych J.Pischinger i Ska oraz Fabrykę Czekolady Suchard. Od tego momentu stały się Zakładami Przemysłu Cukierniczego Wawel. Dopiero w 1992 roku dokonano prywatyzacji i przekształcono spółkę.
Społem
Choć Społem jest mocno kojarzony z czasami PRL-u, to powstał znacznie wcześniej, bo w 1868 roku. Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” miała gwarantować współpracę gospodarczą przedsiębiorstw, których celem nie był zysk, a zapewnienie uczestnikom tanich towarów lub usług o dobrej jakości. Panuje tu samorządność, a więc członkowie spółdzielni wspólnie podejmują kluczowe dla Społem decyzje.
W czasach PRL-u PSS „Społem” stworzyła szereg wielkich domów towarowych, m.in. w 1964 roku - Spółdzielczy Dom Handlowy „Merkury" w Warszawie, a w 1975 roku - Spółdzielczy Dom Handlowy „Skarbek" w Katowicach. To również spółdzielnia była odpowiedzialna za kultowe w tamtych latach sklepy samoobsługowe, czyli samy, supersamy i megasamy. PSS Społem działa do dziś i zrzesza wiele drobnych sklepów, które funkcjonują w jej ramach.
Na zdjęciu po lewej: sklep Warszawskiej Spółdzielni Spożywców Społem przy ul. Grabowskiej 5 w Warszawie w 1971 roku. Fotografia po prawej przedstawia z kolei pracownicę w sklepie Warszawskiej Spółdzielni Spożywców Społem w 1967 roku.
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/147cb03f7e8549e42151b771cf89ec20-article_content.png)
Poniżej, na zdjęciu po lewej: manifestacja młodzieży na Stadionie X-lecia w Warszawie z okazji święta 22 lipca w 1979 roku. Na zdjęciu po prawej: sklep nr 2 Warszawskiej Spółdzielni Spożywców Społem przy ul. Lazurowej 219 w Warszawie w 1971 roku.
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/1ead9813fe5d7cddbbf628cdb4d07390-article_content.png)
Poniżej widoczne jest logo Warszawskiej Spółdzielni Spożywców Społem wykonane ze słomy. Umieszczone zostało w warszawskiej kawiarni Hawana w 1968 roku:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/39e682eeb9eb581967eb21c59ebd4de5-article_content.jpg)
Tymbark
Najmłodszym ta marka kojarzy się pewnie z kapslami z napisami, ale trzeba przyznać, że większość Polaków wie, że Tymbark produkuje soki, nektary i napoje. Pierwsza Spółdzielnia Owocarska powstała w Tymbarku na południu kraju w 1936 roku. W trakcie II wojny światowej produkcja nieco zwolniła, ale przyspieszyła ponownie po jej zakończeniu.
W czasach PRL-u spółdzielnię upaństwowiono. Od 1951 roku wchodziła w skład Centralnego Zarządu Przemysłu Owocowo-Warzywnego, a od 1980 roku należała do struktur Iglopolu. Dopiero w 1990 roku, ze względu na zmiany ustrojowe w Polsce, było możliwe przekształcenie firmy w prywatne przedsiębiorstwo. W 1999 roku Tymbark wszedł w skład Grupy Maspex.
Poniżej na zdjęciach pracownice Krakowskiego Zakładu Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Tymbarku (1969-82):
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/5549a8f8befe9a27caa13191b1942582-article_content.jpg)
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/c9044035d9eb39a302c33e5f9f043ee3-article_content.jpg)
Poniżej skrzynki z sokiem Tymbark z czarnej porzeczki w 1976 roku:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/b9a6f97fc946c2c7d7ce79448815391a-article_content.jpg)
Hortex
To firma, która powstała w czasach PRL-u, bo w 1958 roku. Jej obecna nazwa wywodzi się od słów: hortus, czyli ogród oraz export. W latach 60. określano ją jednak jako Przedsiębiorstwo Handlu Zagranicznego „Hortex”. Działała w ramach Centrali Spółdzielni Ogrodniczych (CSO). W latach 70. i 80. XX wieku prężnie się rozwijała i stała się jednym z głównych dostawców wyrobów rolno-spożywczych oraz producentów koncentratu soku jabłkowego w Polsce. W latach 90. przeprowadzono restrukturyzację firmy. Do dziś Hortex znany jest ze swoich soków oraz mrożonek.
Na poniższej fotografii banery reklamowe na trasie Wyścigu Pokoju w pobliżu Pałacu Lubomirskich w Warszawie w 1968 roku:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/8f6137be5ac31acec670c01ed8068c22-article_content.jpg)
Poniżej widać odbiór malin przez pracowniczkę Hortexu z Płońska od plantatora Lecha Skibińskiego w 1977 roku. Po prawej z kolei 1967 rok i Zakład produkcyjny Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Hortex w Górze Kalwarii.
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/a5907f93d917ddc81dc9d98252d1585c-article_content.png)
Na poniższych fotografiach Zakład produkcyjny Przedsiębiorstwa Handlu Zagranicznego Hortex w Płońsku w 1977 roku:
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/922b7320a5ccafad8887bb0a8b55ba53-article_content.png)
Pracownice Hortexu obierają owoce (1967-1969 r.):
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/c67349596c9dbcaf69dd0d25c155a549-article_content.png)
![](https://staticsmaker.iplsc.com/smaker_production_2022_08_12/198e6654fea3d09921eedda55d89d902-article_content.png)
To oczywiście nie są jedyne firmy, które przetrwały PRL. Wśród długoletnich marek spożywczych można jeszcze wymienić np. Herbapol (producenta herbat i syropów) czy Olzę (producenta batoników Prince Polo). Teraz już wiesz, że pewne marki spożywcze są na rynku od bardzo dawna.
Zobacz także:
Najprostszy przepis na pączki. Usmażysz je przy pomocy dwóch łyżek »
Miód im ciemniejszy, tym zdrowszy. Ten stosuj dla serca, wątroby i żołądka »
Warzywa z niskim indeksem glikemicznym. Sprawdź, które warto jeść »