Makowiec to wyjątkowo świąteczne ciasto. Wykorzystywany w nim mak jest symbolem urodzaju, płodności i obfitości. Kolacja wigilijna, jak każe tradycja, nie może odbyć się bez maku (stąd wiele potraw, takich jak kutia, makiełki-makówki, kluski z makiem). I bardzo słusznie, bo oprócz pozytywnej symboliki, mak posiada także niesłychanie korzystne właściwości. Zawiera wapń, witaminy A, C, D, E i B3, kwasy tłuszczowe Omega 3 i Omega 6 oraz błonnik.
W zależności od tradycji regionu lub danej rodziny, makowiec może mieć formę zwykłego ciasta z makiem w środku i ciastem kruchym na zewnątrz (tak, jak na zdjęciu powyżej - link do przepisu tutaj) lub strucli z makiem zawijanej np. w ciasto drożdżowe. Często też spotyka się połączenia różnych innych ciast z makowcem, takie jak seromakowiec (przepis znajdziesz tutaj). Do maku idealnie też pasują bakalie - najczęściej wybieramy rodzynki i orzechy. Można też wypróbować połączenie maku z jabłkami według anetas197601.
10 ciekawostek o maku. Kliknij!
Dawniej robienie makowca wymagało namaczania, gotowania, mielenia maku; teraz w sklepach można kupić gotowe masy makowe, które skracają czas przygotowania takiego ciasta. Warto zwrócić uwagę na skład kupowanych mas - zawartość w nich maku może wynosić zaledwie 20 proc. Reszta to np. sztuczny (!) miód, aromaty, skrobia modyfikowana, woda, mąka pszenna czy innego rodzaju wypełniacze i konserwanty. W sklepach jest także dostępny zmielony mak bez dodatków.
Zobaczcie też, jak przyrządzić makowce na 20 różnych sposobów: Darmowa książka kucharska do pobrania i wydrukowania tutaj!
Piernik to ciasto, które mogło pojawić się w Polsce między XIII i XIV wiekiem, gdyż dopiero wtedy w Europie poznano niezbędne do niego przyprawy korzenne: goździki, cynamon i imbir. Słowo „piernik” pochodzi od słowa „pierny”, czyli „korzenny”. Bardzo wcześnie produkcję pierników rozpoczęto w Gdańsku i Toruniu. Były to jednak przysmaki ekskluzywne, na które stać było niewielu, ze względu na koszty importowanych przypraw i bakalii.
Pierwszy znany przepis na pierniki pochodzi z „Compendium medicum auctum, to iest krótkie zebranie y opisanie chorób, ich różności, przyczyn, znaków, sposobów do leczenia”. Brzmi on następująco: ”Weź miodu przaśnego ile chcesz, włóż do naczynia, wlej do niego gorzałki mocnej sporo i wody, smaż powoli szumując, aż będzie gęsty, wlej do niecki, przydaj imbieru białego, gwoździków, cynamonu, gałek, kubebów, kardamonu, hanyżu nietłuczonego, skórek cytrynowych drobno krajanych, cukru ileć się będzie zdało, wszystko z grubsza jak miód ostygnie, że jeno letni będzie, wsyp mąki żytniej, ile potrzeba, umieszaj, niech tak stoi nakryto, aż dobrze wystygnie, potym wyłóż na stół, gnieć jak najmocniej, przydając mąki ile potrzeba, potym nakładź cykaty krajanej albo skórek cytrynowych w cukrze smażonych, znowu przegnieć i zaraz formuj pierniki, wielkie według upodobania porobiwszy, możesz znowu po wierzchu tu i ówdzie wtykać cykatę krajaną, do wierzchu pozyngowawszy piwem kłaść do pieca i wyjąwszy je jak się przepieką, znowu je zyngować miodem z piwem smażonym i znowu po wsadzeniu do pieca”.
Piernik tradycyjnie słodzi się miodem pszczelim, który jest nieodzowny, by piernik nabrał prawdziwego, świątecznego aromatu. Przyprawy dodawane do piernika to goździki, cynamon, imbir, kardamon, gałka muszkatołowa, a także anyż i lawenda. Ciasto w wersji staropolskiej musi także dojrzeć, aby miał odpowiednią, pulchną konsystencję - potrzebujemy na to 3-4 tygodnie. Piernik to ciasto bardzo trwałe - można je przechowywać nawet miesiącami.
Z ciasta piernikowego można też wycinać ciasteczka - pierniczki. W wielu regionach Polski piernik wypiekany w dużej blasze przecina się i przekłada np. marmoladą czy powidłami śliwkowymi, tak jak na przykład piernik lubelski.
Pierniki ze sklepów niekoniecznie dojrzewają, mogą być także słodzone cukrem zamiast miodem lub miodem syntetycznym.
Przepis na tradycyjny piernik staropolski (ten ze zdjęcia) znajdziecie u DziablicaWKuchni - pamiętajcie, że poleżakować musi co najmniej dwa tygodnie!
Więcej przepisów na aromatyczne pierniki znajdziecie w książce kucharskiej do wydrukowania!
Keks (tutaj znajdziesz przepis z powyższego zdjęcia) to nic innego niż ciasto biszkoptowe z dodatkiem bakalii, które zwykle piecze się w prostokątnej formie, tak zwanej keksówce. Znane w niektórych regionach określenie cwibak pochodzi z języka niemieckiego i można by je przetłumaczyć jako „podwójnie pieczone”. Dawniej najpierw wypiekało się samo ciasto, dodawało się do niego bakalii i pieczono po raz drugi.
Pierwsze keksy piekli starożytni Rzymianie. Do ciasta dodawali najczęściej pestki granatu i orzechy. Obecnie tego rodzaju proste ciasta są pieczone niemal na całym świecie - w zależności od kraju i regionu wybiera się do nich nieco inne dodatki.
Co dodawać do keksa na święta? Dobrze sprawdzają się rodzynki, kandyzowana skórka pomarańczowa, orzechy. Keksy bywają nasączane spirytusem.
Zobaczcie przepisy:
- keks świąteczny ze zdjęcia powyżej od illonaw26,
- keks świąteczny od asiula288,
Miodowniki to ciasta przekładane, nazywane także stefankami, ciastami czeskimi czy grysikowcami. Dodaje się do nich - co oczywiste - miód, który jest symbolem osłody życia, ale także masę grysikową i orzechy. W niektórych domach ciasto przekłada się raz, w innych kilka razy. Masy do przekładania to zazwyczaj masa grysikowa, kajmakowa, ale też budyniowa. To właśnie na bazie miodownika (ciasta chlebowego z miodem) powstał piernik, do którego dodaje się jeszcze przyprawy korzenne.
Dawniej, aby przyrządzić miodownik, robiło się ciasto chlebowe z miodem i odkładało, aby dojrzało. Mogło to trwać nawet lata! Tutaj znajdziecie przepis na miodownik ze zdjęcia powyżej według agguss16, który wymaga zaledwie godziny.
Zobacz też: Książka kucharska z przepisami na miodowniki do wydrukowania!
Nie wiem, jak u Was - u mnie zawsze na Boże Narodzenie piecze się także sernik. Może być na przykład połączony z makiem (tutaj przepis wideo), kajmakiem i makiem (przepis na sernik kajmakowo-makowy) lub z - równie tradycyjnymi - orzechami (tutaj przepis na sernik z orzechowym spodem). Tutaj znajdziecie sernik świąteczny IlonaAlbertos ze zdjęcia powyżej. W wielu regionach sernik jest jednak raczej kojarzony z Wielkanocą.
Zobacz też: Książka kucharska: 20 przepisów na serniki
A co piecze się u Was na Święta?
Anna Wiśniewska/Smaker.pl
Źródła:
Książka kucharska/Piernik (grudzień 4, 2014).
www.muzeumpiernika.pl
