Fot. 123RF/Picsel
Kwas foliowy należy do folianów, czyli witamin z grupy B, które rozpuszczają się w wodzie. Są one niezbędne w naprawie oraz prawidłowym funkcjonowaniu kwasów RNA i DNA.
Jak wskazują badania, działanie kwasu foliowego jest szczególnie istotne w okresie intensywnego wzrostu, czyli w życiu płodowym i niemowlęctwie. Dzieje się tak dlatego, iż foliany biorą udział podziale wszystkich komórek organizmu.
Co więcej, substancje te wspierają produkcję czerwonych krwinek, a co za tym idzie, zapobiegają występowaniu anemii. Są również niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórek układu nerwowego.
Dlaczego kwas foliowy jest niezbędny kobietom w ciąży?
Kwas foliowy uczestniczy we wszystkich procesach zachodzących w czasie ciąży, tj. w podziałach komórek czy wytwarzaniu krwinek czerwonych. W związku z tym, zapotrzebowanie na tę witaminę u ciężarnej wzrasta dwukrotnie.
Niedobór kwasu foliowego zarówno przed, jak i w pierwszych tygodniach ciąży, może być przyczyną niedorozwoju łożyska (co może skutkować poronieniem), a także rozwoju wad cewy nerwowej płodu. Zalicza się do nich m.in. bezmózgowie, bezczaszkowie, czy rozszczep kręgosłupa. Dlatego niezwykle ważnym jest, by suplementować kwas foliowy w szczególności przez kobiety w wieku rozrodczym.
Czym może grozić niedobór kwasu foliowego?
Niedobór folianów sprzyja występowaniu podwyższonego poziomu homocysteiny w surowicy krwi. Homocysteina zwana jest cholesterolem XXI wieku, ponieważ prowadzi do zmian miażdżycowych, które mogą stać się przyczyną wielu, poważnych schorzeń w tym udaru mózgu, nadciśnienia tętniczego lub choroby niedokrwiennej serca.
Badania wykazały także, że zbyt rzadkie spożywanie kwasu foliowego może stać się przyczyną występowania białaczki oraz nowotworów płuc, piersi, szyjki macicy, jajników oraz jelita grubego.
Gdzie znaleźć kwas foliowy?
Ze względu na słabą biodostępność, kwas foliowy musi być dostarczany do organizmu z zewnątrz. Zalecana ilość dla dorosłej osoby to około 200 mg dziennie. Źródłem tej substancji mogą być drożdże, produkty nabiałowe, ziarna zbóż, mięso, warzywa liściaste, pomidory, buraki, rośliny strączkowe, słonecznik oraz orzechy. Właśnie z tego powodu zaleca się spożywanie pięciu porcji warzyw i owoców dziennie.
Kwas foliowy jest wrażliwy na działanie temperatury (np. gotowanie, pieczenie lub duszenie), dlatego zaleca się jak najmniejsze przetwarzanie produktów w niego obfitujących. Warto wiedzieć, że syntetyczny kwas foliowy spożywany na czczo w postaci suplementów lub zawarty w fortyfikowanych produktach spożywczych przyswaja się niemalże w 100%.
Bardzo istotnym jest, abyśmy wraz z kwasem foliowym powinniśmy spożywali produkty bogate w żelazo, cynk, witaminę B12 oraz witaminę C. Substancje te zapewniają prawidłowe wykorzystanie folianów przez organizm.
Czym są fortyfikowane produkty spożywcze?
Fortyfikowane produkty spożywcze to te, które zostały specjalnie wzbogacone m.in. o kwas foliowy. Jak wskazują badania, działania takie przyniosły spektakularne efekty już w latach 90. Wtedy to w USA oraz Kanadzie wprowadzono obowiązek fortyfikowania mąki i produktów zbożowych kwasem foliowym. Podobnie zadziałano w Chile oraz, na zasadzie dobrowolności, w Australii.
Efektywność fortyfikacji okazała się niebywale wysoka, ponieważ zaobserwowano znaczny spadek stężenia homocysteiny we krwi obywateli tych państw. W krajach tych oraz zmalała również częstość występowania wad cewy nerwowej.
W Polsce proces ten wciąż nie jest obowiązkowy, a w związku z tym niewiele artykułów jest fortyfikowanych. Na rodzimym rynku dostępnych jest się około 160 takich produktów. Najczęściej w foliany wzbogacane bywają są produkty zbożowe, soki, napoje oraz słodycze.