Ewa_Gotuje

Stewia - niekaloryczny i zdrowy słodzik czy trucizna?

Stewia to roślina wykorzystywana od stuleci. Stosowano ją zarówno do słodzenia, jak i leczenia. Dzisiaj ten 400 razy słodszy od cukru naturalny słodzik budzi kontrowersje.

Czy stewia jest dla nas zdrowa?    Fot. 123RF.COM/PICSEL


Pierwszymi smakoszami rośliny znanej stewią byli Indianie z Ameryki Północnej - Guarani. To ci sami, którzy do dawien dawna znali yerba mate - bardzo popularną obecnie herbatę. To właśnie stewią dosładzali sobie mate. Wierzyli też w jej uzdrawiające właściwości.


Więcej o yerba mate przeczytasz tutaj. Kliknij!

yerba mate


Naprawdę słodzisz stewią?

Kiedy mówimy o roślinie nazywanej stewią, mamy na myśli jedną, najsłodszą z osiemnastu słodkich odmian stewii - Stevia rebaudiana Bertoni (1). Wszystkich odmian stewii jest około 150 i większość wcale nie jest słodka.

Kiedy mówimy o stewii w sprzedaży w Polsce i w Europie, mamy zazwyczaj na myśli nie roślinę, a konkretną, wykorzystywaną w przemyśle grupę jej składników - glikozydów stewiolowych. Są one pozyskiwane z roślin i bardzo dokładnie oczyszczane. W samej stewii jest więcej niż 100 substancji o różnych właściwościach. Tych pozostałych substancji nie wykorzystuje się w Unii Europejskiej.


Dlaczego akurat stewia?

Glikozydy stewiolowe są 250-300 razy słodsze od cukru (czyli sacharozy), a do tego nie fermentują, mają stałe pH i niestraszne im podgrzewanie. Oprócz tego, czyste glikozydy ze stewii mają zero kalorii i są bezpieczne dla cukrzyków. Dla wielu osób ma znaczenie fakt, że są pochodzenia naturalnego (ale pamiętajmy, że naturalne bywają też trucizny).

Najmniej gorzkim glikozydem stewiolowym jest rebaudiozyd A (200-400 razy słodszy od cukru), jest on też najbardziej stabilny. Stewiozyd z kolei jest mniej słodki (150-300 słodszy od cukru) i ma bardziej lukrecjowy posmak, który nie wszystkim odpowiada. Tej substancji jest jednak w liściach stewii najwięcej.


dodaj przepisZnasz przepisy na zdrowe i pyszne dania, a nie masz konta na Smakerze? Dołącz do naszej społeczności i dziel się kulinarnymi inspiracjami z innymi!


Słodko bez konsekwencji?

Kiedy jemy coś z dodatkiem rebaudiozydu, nasze kubki smakowe, dzięki zawartej w nim glukozie, odbierają słodki bodziec smakowy. W przypadku stewiozydu, który zawiera więcej "niecukrowych" składników, aglikonów, odczuwamy smak lekko gorzki. W układzie pokarmowym rebaudiozydy przekształcają się w stewiozydy, po czym rozpadają się na glukozę i stewiol. Ta glukoza jest "niegroźna" dla cukrzyków, bo wykorzystują ją bakterie jelitowe i nie jest już wchłaniana do krwi. Stewiol jest wydalany z organizmu. Badania mówią, że spożycie stewii stymuluje produkcję insuliny, większa tolerancję glukozy i obniża jej poziom we krwi (1).


Zobacz więcej o diecie dla cukrzyka. Kliknij!

sałatka dla cukrzyka


Stewia ma także tę zaletę, że nie wywołuje powstawania kamienia nazębnego i próchnicy. A nie zapominajmy, że 1/4 łyżeczki ekstraktu ze stewii odpowiada szklance cukru (1). Niektórzy naukowcy podejrzewają również, że stewia może mieć korzystny wpływ na ciśnienie krwi, metabolizowanie glukozy i jej poziom we krwi (1). Nie odnaleziono żadnych dowodów na to, by stewia była alergenem (w odróżnieniu od innego "słodzika", jakim jest miód, którego z tego powodu nie należy podawać dzieciom).


Tego o miodzie nie wiedziałeś! Kliknij!

miód


Status prawny niepozornej rośliny

Stewia, a raczej zawarte w niej glikozydy stewiolowe, są dopuszczone do stosowania w Unii Europejskiej od grudnia 2011 roku. Ten dodatek do żywności ma nazwę E 960.


Książka kucharska: 10 przepisów na dania ze stewią. Klikni!


Stewię od wielu lat stosuje się w Japonii - a zaczęło się od podejrzeń innych, sztucznych słodzików - cyklaminianu sodu (E 952) i sacharyny (E 954) - o wywoływanie raka (badania były prowadzone na zwierzętach, później u ludzi nie stwierdzono takiego działania).  Jakieś 40 lat temu w Kraju Kwitnącej Wiśni zabroniono wykorzystywania sztucznych słodzików. Naturalne stewiole pozyskiwane ze stewii są tam używane jako dodatek do żywności, a także są sprzedawane samodzielnie, jak cukier czy słodziki.

Na początku lat 90. w USA stewia była zabroniona, chyba że sprzedawano ją jako suplement diety. Od 2008 kilka glikozydów stewiolowych zostało zaakceptowanych do obrotu, także jako dodatki do żywności. Wyciąg z liści stewii także jest dostępny w Ameryce jako suplement diety.


Liście a ekstrakt

FDA (Food and Drug Administration, czyli amerykańska, rządowa Agencja Żywności i Leków) nie zaliczyła liści stewii i nieoczyszczonych wyciągów z tej rośliny jako "ogólnie uznanych za bezpieczne" (generally recognized as safe, GRAS). Do tej pory nie wiadomo, jakie dokładnie substancje i w jakich ilościach zawiera cała stewia (1).

Suszone liście stewii, bez oczyszczania, czyli w formie wykorzystywanej przez wspomnianych już Indian, nie są zbyt praktyczne w kuchni. Mają specyficzny zapach (pachną inne substancje zawarte w tej roślinie), a także mogą barwić potrawy na zielono. Stąd w sklepach dostępne są różnego rodzaju sproszkowane wyciągi, zawierające tylko stewiole.


To skąd kontrowersje?

Problem ze stewią pojawił się w 1991, kiedy do FDA wpłynęła anonimowa skarga mówiąca, że stewia jest szkodliwa. Agencja ograniczyła wtedy jej import i uznała ją za niebezpieczną. Dlaczego? Albo uznano, że "coś jest" w anonimowym zgłoszeniu i dowody na jej nieszkodliwość mogą być niewystarczające i na wszelki wypadek zabroniono wykorzystywania potencjalnie groźnej substancji albo… maczał w tym palce biznes związany ze sztucznymi słodzikami, szczególnie z aspartamem, jak sugerują niektóre media (3).

W kilku testach na szczurach rzeczywiście wykryto działanie mutagenne - ale w innych testach (w tych samych badaniach) nie było żadnego związku między mutacjami a spożyciem stewiolu i rebaudiozydu A (1). W innych, późniejszych badaniach z kolei nie odnaleziono dowodów na szkodliwość substancji pozyskiwanych ze stewii (1).

Według stanu obecnej wiedzy, ani stewiol, ani rebaudiozyd A nie są mutagenne przy dawkach i sposobach przyjmowania stosowanych u ludzi. W 2010 opublikowano dwa zestawienia badań dotyczących tych substancji (1, 2), i nie potwierdzono żadnych podejrzeń. A do tego WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) i EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) podały ADI (ang. acceptable daily intake, czyli dopuszczalne dzienne spożycie) glikozydów stewiolowych, wynoszące 4 miligramy na kilogram masy ciała dziennie.


Co tak naprawdę jemy? Zdziwisz się! Kliknij!

mięso wędliny

Zobacz też: 10 szokujących faktów o jedzeniu | Warzywa i owoce - co kiedy kupować?

Anna Wiśniewska/Smaker.pl

Źródła:
1. S. K. Goyal, Samsher & R. K. Goyal "Stevia (Stevia rebaudiana) a bio-sweetener: a review" [w:] "International Journal of Food Sciences and Nutrition" 2010.
2. C. Ulbricht, R. Isaac, T. Milkin, E.A. Poole, E. Rusie, J.M. Grimes Serrano, W. Weissner, R.C Windsor, J. Woods "An evidence-based systematic review of stevia by the Natural Standard Research Collaboration" [w:] "Cardiovascular & Hematological Agents in Medicinal Chemistry" 2010.
3. J. Hawke "The Bittersweet Story of the Stevia Herb" [w:] "Nexus magazine" nr 10 (2), 2010.

Komentarze

Ostatnio komentowane przepisy

Dodatki Buraczki obiadowe z jabłkiem

Buraczki w każdej postaci to pyszny dodatek do obiadu. Przepisów na buraczki...

Odsłon: 625

30 min
4
>60 min
5
30 min
4
Dania główne Karkówka w leśnych grzybach

Sezon grzybkowy w pełni wiec grzechem by było gdyby nie skorzystać z darów na...

Odsłon: 94

60 min
2
Ciasta Leśna Królowa

Zielone ciasto Leśna Królowa jest nie tylko pyszne, ale też niezwykle efektow...

Odsłon: 1275

60 min
7

Polecane artykuły

Informacje Jak czyścić rydze? Przygotuj najlepsze potrawy z rydzami

Rydz to jeden z najpopularniejszych grzybów, znany nie tylko ze swojego atrakcyjnego smaku, ale również prozdrowotnych właściwości. Ponadto wyróżni...

6
Ewa gotuje Lokalne produkty w kuchni Ewy Wachowicz. Zawojski pstrąg i oscypek w roli głównej

Ewa Wachowicz w swoim programie z chęcią korzysta z sezonowych warzyw i owoców oraz produktów od lokalnych dostawców. W 520. odcinku swojego progra...

4
Informacje Sztuka pieczenia domowego chleba. Z tymi wskazówkami zawsze się uda

Wymaga cierpliwości i precyzji, ale z odpowiednimi wskazówkami każdy może go zrobić w swojej kuchni. Trudno wyobrazić sobie bez niego śniadanie i k...

6
Informacje Jeden z najzdrowszych dodatków do kanapek. Prawie nie ma kalorii, pomaga schudnąć

Roszponka warzywna jest bardzo często mylona ze swoją dalszą kuzynką - sałatą. Jednak okazuje się, że ma z nią niewiele wspólnego. Charakteryzuje j...

6