Fot. 123RF/Picsel
Modyfikacja uprawianych roślin liczy sobie tyle lat, co historia rolnictwa. Odkąd człowiek przeszedł od zbieractwa do uprawy roślin, krzyżował ich gatunki tak, by uzyskać jak najlepsze plony. Takie krzyżówki nie budziły żadnych kontrowersji, aż do lat 70. ubiegłego stulecia. Wówczas tradycyjne metody mutowania roślin uprawnych zaczęły być zastępowane inżynierią genetyczną.
Czym jest GMO i skąd się wzięło?
Pierwsze rośliny GMO wyhodowano w 1973 roku. Na czym polegały zmiany? Mówiąc wprost inżynieria genetyczna pozwala na modyfikację DNA rośliny tak, aby nadać jej nowe cechy, lub poprawić istniejące. I właśnie na takim poprawianiu skupiają się producenci żywności GMO - takie produkty są większe, mają intensywniejszą barwę, są słodsze lub mniej podatne na uszkodzenia i choroby.
Pierwszym genetycznie modyfikowanym produktem, jaki trafił na rynek, były amerykańskie pomidory o nazie FlavrSavr - co można luźno tłumaczyć jako „smak uratowany". Za sprawą wprowadzenia specjalnego genu, były odporne na gnicie, co w znaczący sposób usprawniło i ułatwiło ich uprawę. Tradycyjnie hodowane pomidory muszą zostać zebrane zanim dojrzeją, w przeciwnym razie mogłyby zacząć gnić w transporcie. Pomidory GMO mogły dojrzeć na krzaczku, gdyż nie ulegały zniszczeniu w czasie przewożenia do sprzedawców. Produkt nie cieszył się jednak popularnością, głównie ze względu cenę, jaką przyszło zapłacić rolnikom za tę naukową nowinkę.
Mimo rynkowej porażki, pomidory FlavrSavr otworzyły furtkę innym producentom. Zaczęto eksperymentować, modyfikować genotypy i uprawiać „lepsze" gatunki warzyw i owoców. Za każdym razem modyfikacje uzasadniano tak samo: lepsza jakość plonów, większa wydajność, brak strat spowodowanych chorobami, możliwość uprawy w niekorzystnych dla roślin warunkach, wzbogacenie o wartości odżywcze itp., itd. To wszystko brzmi przekonująco, powinniśmy zatem traktować GMO jako cud, rozwiązujący wiele problemów współczesnego świata. Tak jednak nie jest.. Dlaczego entuzjastycznie nie zachwalamy GMO?
Czy GMO jest groźne?
Poza możliwością uczulania, na razie nie wykazano negatywnego wpływu GMO na organizm ludzki. Jednak to tak naprawdę nikt nie jest w stanie przewidzieć długofalowych skutkówspożywania żwyności modyfikowanej genetycznie, ponieważ dysponujemy skąpą wiedzą na ten temat. Nie wiemy również w jaki sposób uprawy GMO wpływają na środowisko naturalne.
Obawy dotyczą możliwości samoczynnego krzyżowania się roślin modyfikowanych z tymi, uprawianymi w sposób naturalny. To z kolei stanowi zagrożenie dla bioróżnorodności. W szerszej perspektywie może dojść do powstania bakterii, wirusów i chwastów odpornych na ulepszone geny. W ten sposób sama natura może się na nas zemścić, za poszukiwanie roślin „nieśmiertelnych".
Bioróżnorodności zagrażają także koncerny żywieniowe, które propagują GMO. Są to potężne firmy, które z łatwością mogą zdominować rynek oraz skutecznie lobbować na rzecz powszechnego wprowadzenia żywności modyfikowanej genetycznie. Dodatkowo może to doprowadzić to zubożenia i tak już biednych regionów rolniczych, których zwyczajnie nie będzie stać na sadzonki GMO. A sadzonki ekologiczne mogą z czasem zniknąć z rynku. Zanik konkretnych roślin pociąga za sobą przerwanie łańcucha pokarmowego i wymarcie konkretnych gatunków zwierząt. A stąd już tylko krok do przerażającego scenariusza rodem z filmu science fiction...
Pozostają także problemy natury etycznej. Na ile człowiek ma prawo ingerować w naturę? Gdzie postawić granicę? W którym momencie modyfikowania spirali genetycznej się zatrzymać?
W jaki sposób rozpoznać żywność modyfikowaną genetycznie?
Jak na razie, przed żywnością modyfikowaną genetycznie nie ma ucieczki. GMO obecne w kukurydzy i soi trafia do pasz dla zwierząt. Zakaz sprzedawania takich pasz mógłby spowodować załamanie produkcji mięsa. Obecnie producenci żywności są zobowiązani do ujawnienia GMO jeżeli jej odsetek w składzie przekracza 0.3%.
W jaki sposób możemy rozpoznać żywność, która została zmodyfikowana genetycznie? Zadanie to nie należy do najłatwiejszych, jednak nie jest niewykonalne. Najważniejszym jest, abyśmy zachowali czujność w czasie zakupów i uważnie studiowali etykiety produktów, po które sięgamy. Produkty modyfikowane genetycznie powinny być wyraźnie wyszczególnione w składzie. Warto również pamiętać o tym, że producenci nie stosujący GMO lubią się tym chwalić na opakowaniach swoich produktów. W podobny sposób znakuje się również żywność organiczną.
Niezwykle cenne informacje znajdziemy na naklejkach, znajdujących się na owocach i warzywach. Umieszczono na nich kod, składający się z czterech lub pięciu cyfr. Cztery cyfry oznaczają uprawy konwencjonalne, z kolei pięć cyfr oznacza uprawy "specjalne" - ekologiczne lub modyfikowane genetycznie. Te pierwsze oznaczane są kodem rozpoczynającym się cyfrą 9. Żywność GMO rozpoznamy po pięciocyfrowym kodzie rozpoczynającym się od cyfry 8.
Zobacz, jak łatwo możesz zarabiać ze Smakerem. Kliknij!
