Spis treści:
- Czym jest samopsza?
- Samopsza – wartości odżywcze
- Samopsza – właściwości, czyli czy samopsza jest zdrowa i dobra dla organizmu?
- Co lepsze – płaskurka czy samopsza?
- Co można zrobić z samopszy? Samopsza w kuchni
Na sklepowych półkach możemy znaleźć coraz więcej rodzajów mąk. Począwszy od tradycyjnej tortowej, wrocławskiej, przez kukurydzianą, ryżowa, orkiszową, migdałową, a także mąka z samopszy. Dziś przyjrzymy się bliżej tej ostatniej. Czym w ogóle jest samopsza i dlaczego miałaby być lepsza od zwykłej pszenicy? Jak można wykorzystać ją w kuchni – czy tylko w postaci mąki?
Sprawdź także: Najlepsze przepisy na szybkie ciasta z truskawkami. 10 pomysłów na letni deser
Czym jest samopsza?
Zacznijmy od podstaw i wyjaśnijmy jedną istotną kwestię. Czym jest samopsza? To jedna z pierwszych odmian pszenicy, które udało się udomowić. Według szacunków uprawiano ją od dziewięciu tysięcy lat! Jest to zboże należące do rodziny wiechlinowatych – tak samo, jak doskonale znana nam pszenica. Jednak samopsza to również bliska krewna popularnego orkiszu czy płaskurki. Należy do grona zbóż reliktowych, które charakteryzują się wysokimi wartościami odżywczymi.
Niestety samopsza nie jest uprawiana w wielu miejscach na świecie – obecnie uprawia się ją głównie na terenie Kaukazu. W niewielkich ilościach znaleźć ją można także we Francji, Indiach, Turcji i Włoszech, a także w Polsce. W naturze występuje na terenie Iranu, na Bałkanach, w Azji Mniejszej, Afganistanie i na Krymie. Do uprawy samopszy z pewnością skłania fakt, iż jest to zboże świetnie rozwijające się w glebach ubogich w substancje organiczne. Jest również odporna na grzyby i szkodniki, w przeciwieństwie do zwykłej pszenicy, której uprawa staje się coraz mniej opłacalna. Jak rozpoznać samopszę? Jej ziarna są mniejsze niż ziarna pszenicy zwyczajnej. Kłos jest z kolei ościsty i płaski.
Samopsza – wartości odżywcze
Samopsza charakteryzuje się dużo większą zawartością białka niż popularna pszenica. O ile? Aż o 50% więcej! Dzięki temu to doskonałe źródło białka dla wegan i wegetarian, którzy nie chcą uwzględniać w swojej diecie białek pochodzenia zwierzęcego. Samopsza jest bogata w dużą ilość aminokwasów egzogennych, co sprawia, że jest jeszcze bardziej wartościowa, niż mogłoby nam się wydawać. To również cenne źródło kwasów tłuszczowych, z których aż 80% stanowią nienasycone kwasy tłuszczowe.
Oczywiście samopsza to również węglowodany. Ze względu na to, iż mąka z tego ziarna jest mąką z wysokiego przemiału, węglowodanów jest tu całe mnóstwo – bo aż 68 gramów na 100 gramów produktu. Dzięki temu produkty z samopszy mogą szybko dostarczyć organizmowi niezbędnych cukrów, nie podnosząc przy tym jednak gwałtownie poziomu cukru we krwi. Mąka z samopszy nie zawiera dużych ilości błonnika, w porównaniu, chociażby z mąką z krzycy, dzięki czemu może być włączona do diety osób z chorobami jelit czy żołądka.
Samopsza – właściwości, czyli czy samopsza jest zdrowa i dobra dla organizmu?
Właściwości tego zboża z pewnością powinny zainteresować osoby, które chcą odżywiać się zdrowo. Najpierw zwróćmy uwagę na minerały i witaminy, które znajdziemy w 100 gramach ziarna samopszy:
- 390 mg potasu
- 415 mg fosforu
- 312 IU witaminy A
- 53 µg alfa-karotenu
- 769 µg luteiny
- 19 µg beta-karotenu
Te dane są w stanie powiedzieć bardzo dużo na temat tego, czy samopsza jest zdrowa i czy pozytywnie wpływa na nasz organizm. Ze względu na to, iż samopsza jest doskonałym źródłem potasu, może wspierać regulowanie ciśnienia krwi, a także kontrolować ilość wody w organizmie. To jeden z najważniejszych elektrolitów w naszych komórkach – niezbędny do utrzymania prawidłowego napięcia elektrycznego w błonach komórkowych.
Co zaś z fosforem? Dzięki niemu samopsza może wpływać na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej w naszym organizmie. Fosfor jest pierwiastkiem, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a także wspiera mineralizację kości i zębów. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek to 700 mg – 100 gramów samopszy jest zatem w stanie spełnić niemal całe dzienne zapotrzebowanie na fosfor. Samopsza to również mnóstwo witaminy A oraz karotenoidów. Te odpowiadają z kolei za zdrowie oczu, ale nie tylko. Witamina A wzmacnia układ immunologiczny, pobudza szpik do produkcji czerwonych krwinek, a nawet umożliwia szybszą regenerację ran. Dlatego tak bogate źródło witaminy A koniecznie powinno być uwzględnione w diecie każdej osoby, która chce dbać o swoje zdrowie.
Co lepsze – płaskurka czy samopsza?
Jeśli interesuje was zdrowe odżywianie, prawdopodobnie zastanawiacie się, co lepsze – płaskurka czy samopsza? Odpowiedź na to pytanie nie jest taka prosta, jak mogłoby się wydawać. Obie odmiany zbóż są bowiem doskonałe dla naszego zdrowia. Płaskurka jest najbardziej pierwotnym zbożem, gdyż to właśnie od niej wywodzi się pszenica zwyczajna. Zarówno samopsza, jak i płaskurka, są więc alternatywą dla pszenicy – to wybór zdrowszy i bardziej przemyślany pod kątem wartości odżywczych, białka oraz witamin i minerałów. Może jednak okazać się, iż to płaskurka będzie lepszym wyborem, gdyż… łatwiej znaleźć ją w sklepie. To ziarno lepiej dostępne, niż samopsza, dlatego będzie idealna dla osób, które chcą zapoznać się z innymi odmianami pszenicy.
Co można zrobić z samopszy? Samopsza w kuchni
Prawdopodobnie zastanawiacie się, co można zrobić z samopszy? To przecież dość nietypowe zboże. Z łatwością jednak sprawdzi się w kuchni. Mąka z samopszy to świetny materiał na chleb i bułki, ale również na słodkie i wytrawne przekąski. Możecie wykorzystać ją także do przygotowania naleśników, kopytek czy pierogów. Warto jednak pamiętać, że ze względu na inną budowę glutenu, pieczywo z samopszy nie urośnie tak dobrze, jak to z mąki pszennej. Samopsza dostępna jest również w formie kaszy. Można włączyć ją do jadłospisu tak samo, jak wszystkie inne kasze – zajadać ją na wytrawnie i na słodko. Warto również poszukać płatków i otrębów z samopszy, a nawet makaronów wyrabianych z tego zboża. Dzięki temu samopsza w kuchni spełni jeszcze więcej zadań.
Kto powinien jeść samopszę?
Odpowiedź jest prosta – wszyscy, którzy dbają o zdrowie bądź chcą zacząć bardziej się o nie troszczyć. Oczywiście samopsza, tak samo, jak inne rodzaje pszenicy, odradzana jest osobom z celiakią i nietolerancją glutenu. Doskonale jednak sprawdzi się w diecie osób z nadciśnieniem, cukrzycą, osób otyłych i cierpiących na schorzenia układu sercowo-naczyniowego. Ze względu na ogrom wartościowych substancji, to dobry wybór dla większości z nas.
Jeśli zatem chcecie dowiedzieć się, jak samopsza sprawdzi się w waszej kuchni, sięgnijcie po nią jak najszybciej. Warto zacząć od prostych przepisów na chleb, by z czasem robić z niej prawdziwe dzieła kulinarnej sztuki.
Opracowała: Anna Hutek
Zobacz także:
Zielony koktajl od Ewy Wachowicz. Pomoże „wymieść” toksyny z organizmu i wspomoże odchudzanie »
Przejadły ci się lody? Spróbuj tego chłodnego deseru, który je zastąpi »
Nie obieraj, a jeśli obierzesz, nie wyrzucaj. Zaskakujące właściwości skórek z ziemniaków »
