W XXI wieku coraz więcej wiemy o zdrowym odżywianiu. Z drugiej strony ekologiczna żywność prosto od rolnika jest droższa i trudniej dostępna. Warto więc dowiedzieć się, czego nie kupować w sklepie spożywczym. Radzi doktor dietetyki - Bartek Kulczyński - który swoją wiedzą dzieli się na kanale edukacyjnym na portalu YouTube. Specjalista wierzy, że poprzez zdrowy styl życia i wyłączenie z jadłospisu niektórych produktów, można poprawić jakość zdrowia. To autor licznych, krajowych i międzynarodowych, publikacji naukowych oraz twórca artykułów popularnonaukowych o dietetyce. Od 2018 roku zatrudniony na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu. Odkryj, czego nie kupować w sklepie spożywczym - poniżej znajdziesz top 10 szkodliwych produktów:
1. Herbaty w plastikowych torebkach
Herbata w plastikowych torebkach | Fot. 123RF/Picsel
Herbaty sprzedawane w plastikowych torebkach to najpopularniejszy rodzaj tego produktu, jaki można nabyć w sklepie. Dlaczego dietetyk odradza ich kupowanie i poleca herbaty liściaste? Ostrzega przed mikroplastikiem, którego przyjmujemy do organizmu coraz więcej (również gotując ryż czy kaszę w plastikowych woreczkach). Wyjaśnia, że cząsteczki tej szkodliwej dla zdrowia substancji dostają się do niego zarówno drogą oddechową, jak i pokarmową.
Także podczas zaparzania herbaty, zamkniętej w plastikowym woreczku, dochodzi do uwolnienia mikroplastiku do napoju, który zaraz będziemy spożywać. Według badań kanadyjskich naukowców z 2019 roku, opublikowanych w dzienniku naukowym Environmental Science & Technology, jedna torebka może uwolnić nawet kilkanaście miliardów cząsteczek mikroplastiku. Brakuje jednak wciąż analizy, jak bardzo zły wpływ na ludzkie zdrowie ma spożywanie tej sztucznej substancji.
2. Roślinne zamienniki mięsa (półprodukty)
Roślinne zamienniki mięsa | Fot. B. BOISSONNET/BSIP/EastNews
Specjaliście ds. żywienia nie chodzi wcale o wegetariańską dietę, czyli pozbycie się mięsa z jadłospisu, a o kupowanie półproduktów w sklepie. O które dokładnie chodzi? Już gotowe parówki, burgery czy kotlety, które promowane są jako roślinne zamienniki mięsa. Jak podkreśla doktor, warto przeczytać ich etykietę. Wówczas od razu widać, że są one małowartościowe dla organizmu.
Jak wiadomo, wegetarianie czy weganie, rezygnując z mięsa, muszą dostarczać do codziennego menu białko czy żelazo w inny sposób. Tymczasem roślinne półprodukty w sklepach w większości składają się z wody, a nie cennych minerałów. Dodatkowo zawierają przetworzony olej, stabilizatory, emulgatory i aromaty, czyli nienaturalne substancje poprawiające smak i wygląd dań. Zdecydowanie zdrowiej postawić na samodzielne przygotowanie kotletów sojowych czy burgerów z ciecierzycy.
3. Rafinowane oleje roślinne
Olej rafinowany | Fot. 123RF/Picsel
Specjalista ds. żywienia wyjaśnia, że w procesie rafinacji, czyli oczyszczania olejów, dochodzi do utraty wartościowych składników odżywczych, m.in. antyoksydantów (polifenoli). Co więcej, tłumaczy, że poddawanie olejów wysokim temperaturom może prowadzić do powstawania szkodliwych tłuszczów trans, a niekiedy nawet substancji rakotwórczych. Z drugiej strony zastrzega, że rafinacja olejów usuwa z nich również niekorzystne związki, które mogłyby zaszkodzić naszemu zdrowiu oraz przedłuża ich trwałość. Stawia jednak na oleje nierafinowane, podkreślając, że mają więcej wartości odżywczych.
4. Kostki rosołowe
Kostka rosołowa zawiera dużą dawkę soli | Fot. 123RF/Picsel
Kostki rosołowe pozwalają szybko podkręcić smak dań. Zamiast wielogodzinnego gotowania wywaru na kościach i warzywach, wystarczy dorzucić jedną sztukę, a aromat esencji od razu trafia do zupy czy sosu. Niestety, po przeczytaniu etykiety produktu, można zauważyć, że jego skład nie jest w ogóle wartościowy. Zawartość soli, tłuszczu palmowego i wzmacniaczy smaku (jak glutaminian sodu) w kostce jest po prostu ogromna. Przyjmowanie dużych ilości takiej mieszanki może prowadzić do nadciśnienia czy odkładania się wody w organizmie. Dużo zdrowiej jest przygotować samodzielnie w domu naturalną przyprawę do dań, której bazą może być np. lubczyk.
5. Zupki chińskie
Dania typu instant zawierają dużo sztucznych substancji | Fot. 123RF/Picsel
Czego nie kupować w sklepie spożywczym? Dania typu instant, które wystarczy przełożyć z opakowania do miski i zalać wrzątkiem, choć kuszą szybkim przygotowaniem, to niestety już nie składem. To zwykłe „zapychacze żołądka”, które wyprodukowane są głównie z dodatków do żywności.
Dietetyk podkreśla, że poza niską jakości makaronem, w zupkach chińskich czy gotowych do zalania pastach, znajduje się najczęściej sól, tłuszcz palmowy, utwardzone oleje roślinne, stabilizatory i wzmacniacze smaku. Dania przyrządzane w kilka minut nie tylko podnoszą stężenie sodu czy niezdrowych tłuszczów w organizmie, ale również fosforu. Jego nadmiar może osłabiać kości i zmniejszenia elastyczności naczyń krwionośnych.
6. Napoje słodzone i gazowane
W szklance napoju gazowanego może być nawet do 6 łyżek cukru | Fot. 123RF/Picsel
To jedna z największych zmór XXI wieku, prowadząca nie tylko dorosłych, ale również dzieci do otyłości. Popularne napoje gazowane są najczęściej wysokosłodzone cukrem lub syropem glukozowo-fruktozowym. Według doktora ich regularne spożywanie: może uszkadzać układ krążenia (i prowadzić do wielu chorób układu sercowo-naczyniowego), prowadzić do otyłości i stłuszczenia wątroby, zwiększać ryzyko nowotworów i cukrzycy oraz niszczyć zęby. Co ciekawe, aktorowi Olafowi Lubaszence, dzięki wyeliminowaniu napojów słodzonych i gazowanych z diety, udało się zrzucić aż 80 kilogramów.
7. Produkty ze sztucznymi substancjami słodzącymi
Sztuczne słodziki lepiej zastąpić ksylitolem | Fot. 123RF/Picsel
W wielu napojach energetycznych czy typu light lub „zero” (bez tłuszczu czy cukru), kryją się sztuczne substancje słodzące. Dietetyk jako przykładowe wymienia: aspartam, cyklaminian, acesulfam, sacharynę i suklarozę. Twierdzi, że spożywanie takich składników może zaburzać mikrobiom jelitowy, czyli mieć negatywny wpływ na bakterie, które pomagają jelitom prawidłowo funkcjonować. Dodatkowo może niekorzystnie oddziaływać na metabolizm i powodować zaburzenia uczucia sytości. Sztuczne słodziki mogą też wywoływać stany zapalne lub nawet zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów.
8. Syropy
Syrop klonowy to niezbyt zdrowy dodatek | Fot. 123RF/Picsel
Czego jeszcze nie kupować w sklepie spożywczym? Choć może być to niepocieszające, warto wystrzegać się wszelkich syropów, jak ten daktylowy, agawowy, czekoladowy czy klonowy. Dodatki, które w kuchni chętnie wykorzystujemy do gofrów, naleśników czy tostów francuskich, niestety zawierają duże porcje cukru. Już choćby nadmiar fruktozy w organizmie, czyli cukru owocowego, może sprzyjać rozwojowi cukrzycy (i nieprzyjemnych dolegliwości z nią związanych), a także prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia nowotworów, choroby Alzhaimera, chorób serca, nadciśnienia, stłuszczenia wątroby i dny moczanowej.
9. Rozpuszczalny napój kawowy
Rozpuszczalny napój kawowy | Fot. 123RF/Picsel
Picie kawy może być zdrowe i - jak wskazują naukowcy z Wydziału Nauk o Żywności oraz Wydziału Weterynarii i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu w Kopenhadze - przeciwdziałać stanom zapalnym w organizmie. Trzeba jednak pamiętać, że chodzi o kawę wysokiej jakości, a nie rozpuszczalny napój kawowy (dostępny najczęściej w małych lub dużych saszetkach).
W jego składzie znajduje się głównie cukier, syrop glukozowy, stabilizatory i utwardzony olej palmowy. Co więcej, miłośnicy tego typu produktów powinni zwrócić uwagę na niską zawartość samej kawy - jest jej ok. 10-15 proc. Trudno więc nazwać słodki proszek kawą. Podobnie zresztą jest z zabielaczami do kawy, których doktor również odradza. Zwraca uwagę na wysoką cenę produktu, a niską jakość, jaką otrzymamy w zamian.
10. Produkty zawierające karagen (E407)
Karagen ma właściwości żelujące | Fot. 123RF/Picsel
Karagen to substancja wykorzystywana do produkcji galaretek i żeli. To rodzaj polisacharydów wyodrębnianych z czerwonych wodorostów, często widoczny w składzie deserów mlecznych i owocowych, serków czy lodów o niskiej jakości pod nazwą E407. Podobnie jak sztuczne substancje słodzące może niekorzystnie wpływać na mikroflorę jelitową, powodując jej rozregulowanie i prowadząc do stanów zapalnych jelit. Choć specjalista ds. żywienia podkreślił, że nie ma jednoznacznych wyników badań określających, jak negatywnie karagen oddziałuje na zdrowie ludzkie, warto odrzucić go ze swojej diety.
Źródła: Smaker.pl, YouTube @drbartekpl, sciencedaily.com, Environ. Sci. Technol. 2019, 53, 21, 12300–12310
Autorka: Joanna Cebulak-Brzykcy
Zobacz także:
Idealny pomysł na przekąskę. Paluchy serowo-ziemniaczane »
Apteka w ogrodzie. Roślina uspokaja, zabija bakterie, łagodzi problemy z żołądkiem »
Owoce z największą dawką witaminy C. Opóźniają starzenie, zmniejszają ryzyko nowotworów »
