Spis treści:
Jeśli miałeś kiedyś okazję (a raczej przyjemność!) skosztować najbardziej znanych dań kuchni śląskiej, to z pewnością wiesz, że otrzymasz dużą porcję, a potrawa przygotowana będzie z przepysznych składników.
Często, podczas zajadania się roladą lub śląskim bograczem od razu czuć rodzinną, domową atmosferę, zupełnie, jakbyś trafił na obiad do mamy, cioci lub babci. Kuchnia śląska jest prawdziwie gościnna, szczera i po prostu przepyszna.
Choć powszechnie kuchnię śląską uznaje się za raczej tłustą i niezwykle sycącą, to od czasu do czasu na pewno nie zaszkodzi wypróbować tych wszystkich pyszności. W dzisiejszym artykule podpowiadamy dania, które każdy miłośnik polskiej kuchni powinien przynajmniej raz w życiu zjeść.
Sprawdź także: Pyszne, bo polskie. Te potrawy kuchni regionalnej zachwycają smakiem!
Tradycyjna kuchnia śląska
Wszystkim gorolom, czyli w gwarze śląskiej: osobom, które nie pochodzą ze Śląska, chcemy na początku wyjaśnić, czym charakteryzuje się prawdziwa kuchnia tego regionu. Na obecny kształt kultury śląskiej wpływ miało wiele narodowości, co widać też w sposobie gotowania.
Na Górnym Śląsku jada się zarówno potrawy typowo regionalne (przyrządzone z lokalnych produktów), jak i dania popularne w krajach sąsiadujących. Ślązacy często nadają też potrawom swoje nazwy, np. krepel to śląski pączek, a nudelzupa to rosół z makaronem.
Kuchnia tamtejszego regionu jest bardzo popularna w Polsce. Jest to m.in. zasługa Szlaku Kulinarnego Śląskie Smaki, który powstał w 2012 roku z inicjatywy Śląskiej Organizacji Turystycznej. Na specjalnie wyznaczonej trasie znajdują się certyfikowane restauracje i lokale gastronomiczne serwujące tradycyjne dania regionalne.
Najpopularniejsze dania kuchni śląskiej
Jesteś na Śląsku i zastanawiasz się, jakie potrawy wybrać z bogatego menu? Już spieszymy z podpowiedzią. Przybliżymy ci pyszne przystawki oraz dania główne, a potem skupimy się jeszcze na deserach.
Galert śląski
Prawdziwym specjałem jest niewątpliwie galert. Choć przystawka znana jest w całej Polsce, to pochodzi właśnie z regionu Śląska. To zimne, wieprzowe nóżki oraz golonka zatopione w aromatycznej, bulionowej galarecie. Ślązacy lubią jeść ją z tzw. zymftem, czyli musztardą.
Hekele
Kolejną, wyjątkową śląską potrawą jest hekele. Słyszałeś kiedyś tę nazwę? Danie można uznać za nietypową sałatkę śledziową. Kiedyś podawano je w czasie postu, ale w miarę upływu lat stało się powszechne.
W skład przystawki wchodzi wymoczony i pokrojony drobno śledź, do którego dodaje się posiekane w kostkę: ugotowane jajka, cebulę, ogórka kiszonego oraz musztardę i pieprz. Tworzy się z nich smarowidło i podaje na zimno na pieczywie. Brzmi pysznie, prawda?
Sprawdź także: Najciekawsze, polskie dania regionalne. Musisz ich spróbować
Wodzionka
Tę regionalną potrawę Ślązacy nazywają także brotzupą, co nie jest przypadkowe. ‘Brot' w języku niemieckim oznacza chleb, a to właśnie on wraz z wrzątkiem są niezbędnymi elementami tego dania.
Tradycja gotowania wodzionki wzięła się ze zwyczaju niewyrzucania czerstwego pieczywa. To właśnie ono jest bazą dania, wraz z towarzyszącym czosnkiem i tłuszczem zwierzęcym (np. w postaci skwarek).
Wymienione składniki rozdrabnia się i zalewa wrzątkiem (w bogatszej wersji bulionem) oraz doprawia solą do smaku. W ramach dodatku do zupy często serwuje się podane osobno podsmażane ziemniaki, czyli w śląskiej gwarze, bratkartofle.
Rolada, kluski i modro kapusta
W innych częściach Polski na to danie mięsne często mówi się też zrazy. Jak zrobić najsłynniejszą potrawę kuchni śląskiej, czyli roladę? Farsz zawija się w kawałku mięsa. Choć brzmi to na proste zadanie, to soczyste i nierozpadające się rolady śląskie naprawdę trudno jest przygotować.
Mięso wołowe myjemy i kroimy na około centymetrowe plastry. Owijamy je folią spożywczą i za pomocą tłuczka dokładnie rozbijamy. Doprawiamy solą i pieprzem z obu stron. Plastry smarujemy z jednej strony musztardą (i ewentualnie chrzanem), a następnie układamy na tym pokrojony w słupki ogórek kiszony i poszatkowaną cebulkę. Dłuższe brzegi płatów mięsa zawijamy do środka, a następnie zwijamy mięso tak, by cały farsz był dokładnie zamknięty w środku. Roladę spinamy wykałaczkami albo owijamy dokładnie sznurkiem. Smażymy z obu stron przez około dwie, trzy minuty (do zarumienienia). Następnie zalewamy je bulionem, dodajemy liście laurowe i ziele angielskie i dusimy około dwóch godzin, aż mięso będzie już miękkie. Dokładny przepis na roladę śląską znajdziesz pod artykułem.
Na Śląsku roladę obowiązkowo podaje się z kluskami śląskimi oraz modro kapustą (czyli poszatkowaną czerwoną kapustą z boczkiem, solą, octem, pieprzem i cebulą).
Karmindale
Na początku karmindale były daniem serwowanym jedynie od święta, ale teraz to częsty obiad na śląskich stołach. Te kotlety mielone są niezwykle soczyste i aromatyczne. Przygotowuje się je z wieprzowego mięsa mielonego i smaży na głębokim tłuszczu (najczęściej smalcu).
Do mięsa dodaje się namoczoną w mleku lub wodzie czerstwą bułkę, a następnie także pokrojoną w drobną kostkę cebulę, surowe jajko, sól i pieprz. Z masy formuje się lekko spłaszczone kotlety, które obtacza się bułką tartą i następnie smaży z obu stron. Karminadle najczęściej podaje się z kartoflami i buraczkami lub z kluskami śląskimi i gotowaną młodą kapustą.
Śląskie desery
Choć najpopularniejsze przystawki i dania główne już omówiliśmy, to przed nami jeszcze najpyszniejsze desery śląskiej kuchni. Z jakich słodkości słynie Śląsk? Jest ich naprawdę wiele. Pewnie słyszałeś o cieście słodki pijok lub o kreplach, czyli śląskich pączkach. My przybliżymy ci trzy znane desery, czyli szpajzę, kołocz i kopę Ornotowicką.
Szpajza
Wielu hanysów (osób urodzonych na Śląsku) będzie ten deser uważać za świetne wspomnienie z dzieciństwa. Już od najmłodszych lat raczyli się tą słodkością przygotowaną z jajek. To lekka, puchowa pianka przygotowana na bazie żelatyny. Konsystencją przypomina nieco włoską panna cottę.
Do ubitych białek dodaje się żółta utarte z cukrem oraz składniki wpływające już na finalny smak deseru. Szpajzę możesz zrobić z czekoladą, bakaliami, kakao lub sokiem cytrynowym.
W wersji dla dorosłych przygotowuje się ją z alkoholem, najczęściej wódką.
Sprawdź także: Cebularze lubelskie - jak je zrobić?
Kołocz śląski
Kołocz (lub kołacz) to ciasto, które według tradycji przyszłe, śląskie pary młode rozwożą gościom weselnym jeszcze przed uroczystością, żeby zapewnić sobie powodzenie w małżeństwie. Jest także wpisany na Listę Produktów Regionalnych w Unii Europejskiej. To prawdziwy symbol Śląska - pierwsze wzmianki o śląskim kołoczu pochodzą już z XVIII wieku!
Piecze się je w formie okrągłej lub prostokątnej. Najbardziej znane rodzaje kołocza to ten z nadzieniem serowym, makowym, jabłkowym lub bez nadzienia, ale za to z posypką.
Kopa Ornontowicka
Jak sama nazwa wskazuje, deser pochodzi z Ornontowic, czyli wsi położonej niedaleko Gliwic. Kucharki, pracujące w tamtejszym pałacu rodziny Hegenscheidtów, szkoliły swoje umiejętności, aż udało im się stworzyć ten wyśmienity deser, początkowo podawany wyłącznie na weselach. Współczesny przepis na kopę ornontowicką to efekt udoskonaleń wprowadzanych przez gospodynie ze Śląska.
W 2012 roku deser wpisano na Listę Produktów Tradycyjnych i słusznie, bo już od lat pielęgnuje się zwyczaj jego przygotowywania. Podstawą kopy są placki kokosowe, przekładane kremem i udekorowane bitą śmietaną oraz ananasem.
Jak zrobić pyszną kopę ornontowicką? Na początku ubij białka z cukrem na sztywną pianę. Uważaj! Musisz to zrobić, umieszczając wcześniej miskę w garnku z gorącą wodą. Do tak ubitych białek, dodaj wiórki kokosowe i dokładnie je wymieszaj. Uformuj z nich placki różnej wielkości (od 10 do 20-centymetrowych). Wyłóż je na formę z papierem i piecz w piekarniku w 180 stopniach.
Przygotuj krem. Ubij jajka z cukrem, a masło zmiksuj w osobnym naczyniu. Roztarte jajka wlej powoli do masła i dobrze wymieszaj. Dodaj spirytusu (bądź ostrożny - to najtrudniejszy moment, ponieważ krem może się zwarzyć). Następnie pokrój ananas w paski. Sparz rodzynki, odcedź, zostaw do wychłodzenia i namocz w spirytusie. Migdały również sparz, obierz ze skórki i pokrój w paseczki. Bakalie dodaj do kremu.
Placki kokosowe nasącz sokiem z ananasa i układaj warstwowo, przekładając kremem. Na końcu ubij jeszcze śmietankę kremówkę (30-36%) i obłóż nią kopę. Posyp utartą gorzką czekoladą. Kopa ornontowicka gotowa!
Kuchnia śląska to jedna z najbardziej rozpoznawalnych kuchni regionalnych w Polsce. Trudno się dziwić - rolada, galert czy kołocz są naprawdę sycące i pyszne. A tych tradycyjnych, smacznych dań jest przecież zdecydowanie więcej! Poniżej podsuwamy ci kilka przepisów, które możesz wypróbować już dziś:
1. Ślunski galert (galareta z nóżek)
Zobacz przepis
Ślunski galert (galareta z nóżek) / Aby zobaczyć przepis, kliknij w zdjęcie
2. Śląski żur na domowym zakwasie
Zobacz przepis
Śląski żur na domowym zakwasie / Aby zobaczyć przepis, kliknij w zdjęcie
5. Tradycyjny kołocz śląski z jabłkami
Zobacz przepis
Tradycyjny kołocz śląski z jabłkami / Aby zobaczyć przepis, kliknij w zdjęcie
Zobacz także:
Zbawienna przy niestrawności i nadciśnieniu. Wystarczy mała dawka »
6 nieoczywistych produktów, których jedzenia lub picia zakazałby ci kardiolog »
Tego etapu nie możesz pominąć. Suszone śliwki będą cudownie mięsiste »
