Z tego artykułu dowiesz się:
- Skąd się wziął bigos?
- Jak kiedyś gotowano bigos?
- Czy bigos jest zdrowy?
- Jaka kapusta jest najlepsza na bigos?
- Jakie mięso nadaje się do bigosu?
- Co dodać do bigosu, żeby był smaczny?
- Czym przyprawić bigos?
- Jak uniknąć przypalenia bigosu?
- Jak zrobić bigos?
Historia bigosu
Bigos jest nieodłącznym i swoistym symbolem polskiej kuchni. Mało kto jednak wie, że jest on popularny także na Białorusi i Litwie. Nawet sam Adam Mickiewicz poświęcił bigosowi kilka wersów w epopei „Pan Tadeusz”. Poeta opisuje potrawę takimi słowami: „W kociołkach bigos grzano; w słowach wydać trudno Bigosu smak przedziwny, kolor i woń cudną”. Co ciekawe, słowo „bigos” wywodzi się z języka łacińskiego i oznacza „dwa smaki”.
Historia polskiego bigosu liczy kilkaset lat. Pierwsze wzmianki o tej potrawie pochodzą z XVI wieku. Stanisław Czerniecki, autor najstarszej polskiej książki kucharskiej „Compendium Feculorum”, umieścił kilka przepisów na bigos. Jedna z legend głosi bowiem, że najprawdopodobniej jego powstanie zawdzięczamy gospodyniom, które z uwagi na szacunek do jedzenia, jeszcze w XV wieku zdecydowały się na połączenie wszystkich poświątecznych smakołyków z przygotowanymi na zimę kiszonkami.
Co ciekawe, słynne danie na bazie kapusty w przeszłości wcale jej nie zawierało! Bigos był potrawą z siekanego mięsa, ryb, a nawet raków. Zgodnie z owoczesną modą kulinarną danie doprawiano octem, limonkami, cytrynami, a nawet szczawiem czy agrestem.
Zobacz: Bigos z młodej kapusty
Bigos kiedyś a dziś
Dopiero w XVIII wieku zaczęto do bigosu dodawać kiszoną kapustę. Dlaczego? Ze względu na zubożenie kraju w latach rozbiorów, sprowadzanie z zagranicy limonek czy innych egzotycznych owoców było bardzo kosztowne. Dlatego kucharze zastępowali je dużo tańszym zamiennikiem, czyli kiszoną kapustą, która z czasem stała się fundamentem dania.
Wiadomo, ile domów, tyle przepisów na bigos i każdy uważa, że ten jego jest tym najlepszym. Oprócz bigosu tradycyjnego znane są inne rodzaje potrawy, m.in. bigos węgierski, z dodatkiem ostrej papryki i śmietany, litewski z kwaśnymi jabłkami, myśliwski z dziczyzną (najlepiej sarną) oraz hultajki, do którego dodawano dużo mięsa.
Sprawdź też: Zakwas na żurek - minuta roboty i gotowe!
Bigos – kalorie, wartości odżywcze. Czy jest zdrowy?
Prawda jest jednak taka, że mimo iż bigos to bardzo sycąca potrawa, jest też dość kaloryczna, głównie z powodu tłustego mięsa. W 100 g potrawy mieści się ok. 112 kcal. W tym tłuszczy - ok. 7 g, węglowodanów - 2,4 g oraz białka - ok. 11 g. Oczywiście kaloryczność dania zależy od ilości i rodzaju dodanych składników. Ponadto jedzenia bigosu w nadmiarze powinny unikać osoby z przewlekłymi schorzeniami układu pokarmowego i sercowo-naczyniowego, a także chorujące na nadciśnienie tętnicze, cierpiące na tzw. zespół metaboliczny.
Czy wiesz, że kiszona kapusta, która jest najważniejszym składnikiem w tradycyjnej wersji bigosu, ma bardzo dużo właściwości zdrowotnych? Zawiera wiele cennych witamin m.in. A, B i C oraz minerałów, takich jak wapń, potas, magnez i żelazo. Jest także źródłem błonnika pokarmowego, który dobrze radzi sobie z zaparciami. Ponadto ma również właściwości przeciwzapalne, a do tego zawiera przeciwutleniacze, które zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory. Warto zaznaczyć, że bez żadnych dodatków kapusta kiszona ma bardzo mało kalorii.
Zobacz, jak łatwo możesz zarabiać ze Smakerem. Kliknij!
Jak zrobić idealny bigos? Podpowiadamy!
Świeża czy kiszona – jaka kapusta najlepsza na bigos?
Jedni twierdzą, że do bigosu należy dodawać jedynie kapustę kiszoną, podczas gdy inni robią to z mieszanką kiszonej i świeżej, aby złagodzić intensywny, kwaśny smak. Kupując kiszoną kapustę, należy zwrócić uwagę na jej kolor i zapach – powinna być delikatnie żółta (niebiała), a w zapachu nie powinniśmy odczuwać octu.
Przed przystąpieniem do gotowania koniecznie trzeba spróbować kapustę. Jeśli jest zbyt kwaśna, warto przepłukać ją przed gotowaniem. Z kolei odciśnięty sok z kiszonej kapusty może się przydać przy doprawianiu bigosu, jeśli ten okaże się za mało kwaśny. Jeżeli nie chcesz korzystać ze sklepowej kapusty kiszonej, możesz ukisić ją samodzielnie.
W przypadku, gdy decydujesz się na dodanie świeżej kapusty do bigosu, musisz pamiętać o tym, żeby nie wrzucać jej jednocześnie z kiszoną, ponieważ nie zmięknie z powodu kwasu. Łączymy obie kapusty, kiedy już są obgotowane i miękkie.
Czy tylko wieprzowina nadaje się do bigosu?
Niezależnie od tego, czy gotujesz wersję tradycyjną, czy też wegańską, musisz zadbać o odpowiednią tłustość bigosu. W zasadzie można wykorzystać każde mięso, ale najbardziej wyraziste w smaku będzie danie z dodatkiem boczku, dobrej jakości kiełbasy i podsmażonego mięsa.
Do bigosu idealnie nadaje się wieprzowina z łopatki lub karkówki, choć nieźle sprawdza się także wołowina z podgardla. Z powodzeniem możemy użyć wołowiny i wieprzowiny z gotowania rosołu. Jeśli masz możliwość, dodaj do bigosu dziczyznę, która doda potrawie charakteru.
Czerwone mięso można zastąpić dietetycznym mięsem kurczaka lub indyka. Należy jednak pamiętać, że chude kawałki drobiu podczas długiego gotowania bigosu łatwo ulegają przesuszeniu. Ponadto, jeśli chcesz nieco odchudzić danie, zamiast smalcu użyj oleju rzepakowego.
Te składniki sprawią, że bigos będzie smaczny i aromatyczny
Smak bigosu w dużej mierze zależy od tego, jakich dodatków się użyje. Wśród najpopularniejszych są suszone grzyby oraz wędzona śliwka, które odgrywają kluczową rolę, jeśli chodzi o aromat. Grzyby przed dodaniem do bigosu należy namoczyć i ugotować. Smak dania wzmocni też dodanie wody z ich gotowania. Suszona śliwka z kolei nada potrawie słodycz i dodatkowy wędzony aromat. Do bigosu warto też dodać cebulę, z której w procesie karmelizacji wydobywa się naturalna słodycz. Dzięki temu balans smaków słonego, słodkiego, kwaśnego i gorzkiego zostaje zachowany.
Kolejnym ważnym dodatkiem jest alkohol. Najbardziej wzbogaci smak bigosu czerwone wino, najlepiej wytrawne. Polewaj nim danie w momencie duszenia. Zawarta w winie tanina delikatnie podkręci goryczkę. W tej roli sprawdzi się też ciemne, ciężkie piwo.
Bigos jest daniem, z którym z powodzeniem możemy eksperymentować. Możemy do niego dodać na przykład cukinię, ziemniaki, fasolę, paprykę, jabłka, a w wersji wegetariańskiej mięso można zastąpić soją.
Jakie przyprawy dodać do bigosu, żeby jego smak był wyjątkowym?
Nie wiesz czym przyprawić bigos? Wśród najpopularniejszych przypraw są:
- liść laurowy,
- ziele angielskie,
- ziarenka jałowca,
- kminek,
- tymianek,
- majeranek,
- całe ziarenka pieprzu.
Większość przypraw, takich jak liść laurowy, ziele angielskie i kminek, powinno się dodawać na początku, żeby zdążyły nadać potrawie aromat. Natomiast pod koniec gotowania dodajemy takie zioła jak majeranek czy tymianek. Warto jednak pamiętać, że z przyprawami nie wolno przesadzać. W wersji wegańskiej do bigosu można dodać wędzonej papryki, koncentratu pomidorowego lub sosu sojowego.
Kiedy powinno się solić bigos? Najlepiej na sam koniec gotowania. Warto zaznaczyć, że sporo soli mieści się w mięsach i wędlinach, a także kapuście kiszonej, więc może się okazać, że bigos jest już wystarczająco słony.
Sprawdź także: Kotlety warzywne, czyli pomysł na sycący, jarski obiad
Chcesz zrobić idealny bigos? Oto kilka uwag!
- Bigos gotuje się na małym ogniu kilka, a nawet kilkanaście godzin. Długie duszenie pozwoli wydobyć z dania najlepszy smak i aromat.
- Jeśli chcesz dodać do bigosu czosnek, wstrzymaj się do końca gotowania. Po dłuższej obróbce termicznej czosnek szybko traci swój smak i aromat, a nawet może stać się gorzki i zepsuć całe danie.
- Bigos gotuj w garnku o grubym dnie i ściankach, co pomoże zminimalizować ryzyko przypalenia.
- Jeśli zdarzy ci się przypalić bigos, przełóż go do innego garnka (oczywiście bez przypalonych resztek) i dorzuć… korek od wina. Drewno pomoże wciągnąć nieprzyjemny zapach spalenizny, dzięki czemu bigos odzyska pierwotny smak.
Wypróbuj także przepisy naszych użytkowników na aromatyczny i sycący bigos:
2. Aromatyczny i sycący bigos
Zobacz przepis
Jak zrobić tradycyjny bigos? / Aby zobaczyć przepis, kliknij w zdjęcie
Zobacz także:
Wojna Rosja-Ukraina. Śledź relację na żywo »
Wspieramy Ukrainę. Tu zamieścisz ogłoszenie o swojej pomocy »
Jak gotować zielone szparagi? »
Wiosna w lesie: Te grzyby pojawiają się w marcu! Właściwości smardzów »
